Errota eta okindegia (2)

ORENDAINGO ERROTA

Otsailaren 23an, astelehenean Orendaingo errotara joan ginen. Errota horrek  500 urte omen darama lanean. Han irina nola egiten zen  erakutsi ziguten.

Lehenengo, ur biltegia erakutsi ziguten.  Erreka batetik ubide batera ura joaten zen eta horko uhatea itxi ondoren,  ur biltegia bete egiten zen, 20.000 litro ur bildu arte.

Gero ura hori izugarrizko presioarekin ateratzen zen, etxe azpira. Hor bi gurpil zeuden, bat mugitzen ari zen ur horren indarraren bidez. Gurpil horrek ardatz bat zeukan , eta ardatz horri lotuta goian harri bat zeukan. Ardatzari esker, goiko harria mugitzen zen. Hau beste harri finko baten gainean mugitzen zen.  Bi harri horien artean artoa, edo garia txikitzen da, irina lortzeko. Bi errota daude, bat artoa eta bestea garia ehotzeko.

Ondoren irina  galbahetik pasatzen dute, edo ez, atera nahi duten irinaren motaren arabera,  hau da, azala gabekoarekin ogi txuria egiten da eta azala duenarekin integrala.

GARIA OKINDEGIA

Errota ikusi ondoren, Tolosara joan ginen, Garia okindegira, ogia nola egiten zen ikastera. Han, beraiek egiten dute ogia eta horretarako betiko errezeta tradizionalak erabiltzen dituzte.

Ogia egiteko ama orea behar da eta hori egiteko behar diren osagaiak hauek dira:

-Ura

-Hartzigarria

-Irina (gariarena, zekaleena, garagarrarena, arrozarena...)

Hartzigarria ama orean zaintzen da, horrela: hartzen da ama ore koilarakada bat  eta bi koilarakada ur epel eta hiru koilarakada irin bota behar zaizkio, dena nahastu behar da. Gero 30ºC edo 27ºC dauden lekuan utzi behar da zazpi ordutan. Gero hozkailuan sartu behar da hurrengo eguna arte eta prozesu hori bost egunetan egin behar da.

Gero ogia egiteko osagai hauek behar ditugu:

·Ama orea

·Gatza

·Ura

·Irina

Osagaiak bota ondoren, eskuekin nahastu behar da orea, baina orea oso handia baldin bada makina bat dago nahasteko. Ondo nahastu ondoren, oso kontuz egin behar da lana, orea oso delikatua delako. Hasieran, orea oso itsaskorra da;  nahasten ari zaren bitartean gasak sartu behar du eta horrela, pixkanaka-pixkanaka ez da horren itsaskorra egongo. Orea ez dagoenean oso itsaskorra, tela antzera mugitzen zenean, esan nahi zuen glutena ondo zegoela. Orduan deskantsatzen utzi behar da orea  hozkailuan, 24-36 ordu bitartean.

Denbora horren ondoren, orea  saski batzuetan sartu behar da, ogiaren forma hartzeko, eta hor  15 minutu utzi behar da. Gero ebaki bat egiten zaio, gasa ateratzeko, gasa ez bada ateratzen ogia lehertu egiten  daiteke eta. Azkenik, orea labean sartu behar da; ogiak oilasko baten tamaina badu ordu bat egon behar du labean eta txikia bada ordu erdi, hori bai, 220ºC egon behar dute.